18 augustus 2018

Andere emoties en gevoelstoestanden

Er zijn vele manieren om verschillende emoties te categoriseren. Naast wat we basisemoties hebben genoemd (angst, woede, droefheid, schaamte, vreugde en walging), zijn er ook een aantal andere gevoelens. Hieronder volgt een korte beschrijving van andere belangrijke gevoelens.

Jaloezie

Jaloezie kan gezien worden als een combinatie van andere emoties, zoals angst om te verliezen, schaamte omdat je je niet goed genoeg voelt, en woede/agressie. In een gezonde en primaire vorm is jaloezie een belangrijke emotie die je kan vertellen dat je relatie op het spel staat en ervoor zorgt dat je iets doet aan mogelijke bedreigingen van de relatie. Jaloezie is echter vaak een problematisch gevoel. Veel van degenen die worstelen met terugkerende jaloezie worstelen waarschijnlijk met problematische schaamte, angst en verdriet. In een intense vorm is jaloezie een gevaarlijke emotie die nauw verbonden is met controleren, overheersen en macht uitoefenen over iemand. Problematische jaloezie is ook zeer pijnlijk om te ervaren.

Haat

Haat is een emotionele toestand die kan worden gezien als bestaande uit woede, angst, en minachting/afkeer. Men kan zich afvragen of er een gezonde vorm van haat bestaat, zoals wanneer iemand een kind ernstig verwondt, of wanneer je hele groep ernstig bedreigd wordt. Een manier om problematische haat te begrijpen is om het te zien als agressie die niet kan worden geuit. Als iemand bijvoorbeeld iets doet of heeft gedaan tegen iemand van wie je houdt, en je kunt niets doen, kan dit voelen als haat. Haat is waarschijnlijk meestal een secundair gevoel, waarbij je echt bang bent voor iets, maar niet weet hoe je ermee om moet gaan.

Afgunst

Afgunst is het gevoel dat je iets wilt hebben wat iemand anders heeft of het gevoel dat iemand anders niet verdient wat hij heeft. Je kunt bijvoorbeeld jaloers zijn op iemands baan, eigenschap, vaardigheid, partner, of iets wat hij of zij heeft bereikt. Het kan een belangrijke emotie zijn die je vertelt wat je wilt bereiken, maar het kan ook een secundair gevoel zijn als je je eigenlijk niet goed genoeg voelt zoals je bent.

Hopeloosheid

Hopeloosheid is geen afzonderlijke emotie, maar een pijnlijke toestand die wordt gekenmerkt door diepe wanhoop, ineenstorting en gebrek aan vertrouwen in het eigen vermogen om te herstellen. Hopeloosheid is een toestand van verslagenheid, zonder de mogelijkheid om te vechten en waarin de vooruitzichten voor de toekomst donker en onmogelijk zijn. Hopeloosheid is waarschijnlijk nauw verbonden met depressie. Vanuit een evolutionair perspectief kan deze berusting een gepaste reactie zijn die ervoor zorgt dat je energie spaart wanneer basisbehoeften onbereikbaar zijn. Het kan je ook helpen je inspanningen te heroriënteren op een meer haalbaar en realistisch doel.

Gehechtheid

Gevoelens van gehechtheid zijn een gecompliceerde ervaring die bestaat uit vreugde om bij iemand te zijn, verdriet of pijn om gescheiden te zijn, trots om door iemand erkend te worden en angst om te verliezen. Het is een ervaring dat iemand in je leven blijvend belangrijk voor je is. Het is iets anders dan liefde, ook al is het er nauw mee verbonden. Je kunt ook gehechtheidsgevoelens hebben ten opzichte van plaatsen, dingen en ideeën/waarden.

Liefde

Liefde is een samengestelde toestand van verschillende emoties waarbij je een sterke en blijvende emotionele band en verbintenis voelt met een andere persoon. Liefde is het gevoel van iets blijvends en belangrijks, en het kan met of zonder romantische en seksuele elementen zijn.